Kożuchów - zamek

Zamek mieści się przy ul. Klasztornej. Budowla oddzielona jest od miasta głęboką, suchą fosą. Dojście do zamku przeprowadzone jest po grobli. Obiekt jest obecnie siedzibą Kożuchowskiego Ośrodka Kultury i Sportu „ZAMEK”.
Budynek powstał w miejscu grodu warownego, wzniesionego prawdopodobnie w 1. ćw. XIII wieku. Po roku 1309 Henryk IV postawił zamek murowany, składający się z cylindrycznej wieży umieszczonej obok bramy wjazdowej oraz budynku mieszkalnego, usytuowanego w północno-wschodniej części dziedzińca, otoczonego wysokim murem kurtynowym. Za Henryka VIII, od 1369 roku zamek stał się stałą siedzibą książęcą. W tym czasie został powiększony o mieszkalne skrzydło zachodnie i kaplicę, wybudowano budynek bramny. Na przełomie XV i XVI wieku zamkiem zarządzał z Głogowa Jan Olbracht, następnie Zygmunt Stary. Od 1516 roku Kożuchów wraz z okolicznymi wsiami przeszedł w posiadanie Hansa von Rechenberga. Po jego śmierci miastem zarządzali m.in. Hieronim Biberstein, Fryderyk II Legnicki, Fabian von Schőneich. Zamek, zniszczony przez pożar w 1637 roku, pozostawał w ruinie przez prawie pół wieku. Dopiero w 1685 roku został oddany zakonowi karmelitów, którzy go gruntownie przebudowali. Po kasacie klasztoru w 1810 roku zamek był użytkowany przez wojsko, następnie przez firmę Schroeter, a od 1896 roku przez gminę staroluterańską. W 1897 roku w miejsce kaplicy wzniesiono kościół. Po II wojnie światowej obiekt był tylko częściowo użytkowany. Od lat 60. XX wieku obiekt pełni funkcję społeczno-kulturalną.
Zamek jest budowlą murowaną z kamienia i cegły, dwukondygnacyjną, zamkniętą wysokimi dachami krytymi dachówką karpiówką. Elewacje są otynkowane. Zamek założony jest na planie prostokąta z centralnie usytuowanym kwadratowym dziedzińcem z arkadami od północy i południa. Od zachodu dziedziniec zamyka wieża, w górnej części ośmioboczna, zamknięta dachem namiotowym (pierwotnie nakryta hełmem). Od strony zachodniej i południowej do głównej bryły budynku przylega trójbocznie zamknięta kaplica, obecnie pełniąca funkcję sali widowiskowej. Najstarsze partie zamku, pochodzące z XIV wieku, zachowały się w przede wszystkim w piwnicy skrzydła zachodniego. W obecnym kształcie architektura zamku jest barokowa, ukształtowana głównie w czasie adaptacji na potrzeby klasztoru karmelitów, kiedy to w wyniku prac prowadzonych do 1706 roku powstało czteroskrzydłowe założenie z wirydarzem pośrodku, obniżono wieżę i wprowadzono groblę zamiast drewnianego mostu. Dekoracja elewacji jest bardzo skromna, sprowadza się do obramień otworów okiennych wykonanych w tynku. Jedynym elementem dekoracyjnym jest usytuowany na osi wjazdu, barokowy portal o dekoracji wykonanej w tynku.
W latach 1976-1984 przeprowadzono kompleksowy remont obiektu, adaptując go na dom kultury i bibliotekę. W latach 2009-2015 przeprowadzono remont dachów oraz prace konserwatorsko- budowlane przy elewacjach, wymieniono stolarkę okienną i przeprowadzono prace konserwatorskie przy portalu wejścia głównego oraz przy relikcie piętnastowiecznej inskrypcji na elewacji.
