Architektura rezydencjonalna
Kamień Wielki - Pałac

Pałac znajduje się w ramach zespołu pałacowo-parkowego w północno-wschodniej części miejscowości, na południe od zespołu folwarcznego. Budowla sąsiaduje z założeniem parku krajobrazowego, a po stronie zachodniej ze stawem wiejskim, tzw. Stawem Piaskowym. W ramach powojennej adaptacji zespołu na ośrodek pomocy społecznej, pałac rozbudowano i wzniesiono w jego sąsiedztwie zabudowania związane z nową funkcją obiektu.
Wieś posiada średniowieczną genezę i została po raz pierwszy wymieniona w dokumencie z 1295 roku regulującym granice dóbr chwarszczańskich templariuszy. W 1337 roku według księgi ziemskiej margrabiego Ludwika wieś liczyła 64 łany ziemi i znajdowały się tutaj trzy działy rycerskie oraz kościół parafialny. W 1486 roku Kamień Wielki należał do rodziny von Schönebeck, dzierżącej również pobliski Dąbroszyn. Rodzina ta pozostawała w posiadaniu tutejszych dóbr ziemskich do początku XVIII wieku. Najstarsza wzmianka o siedzibie szlacheckiej w Kamieniu Wielkim pochodzi z roku 1608. Miejscowość należała wówczas do dwóch rodzin szlacheckich. W trakcie działań wojny trzydziestoletniej wieś została w znacznym stopniu zniszczona i opuszczona. W 1658 roku, zapewne z inicjatywy von Schönebecków, założono tutaj młyn papierniczy. W 1660 roku część dóbr ziemskich znalazła się w posiadaniu Hansa Heinricha von Schlabrendorfa, generała majora, komendanta twierdzy w Kołobrzegu. W tutejszym kościele, do 1945 roku, znajdowała się jego kamienna płyta nagrobna oraz poświęcone mu drewniane epitafium. Inna część miejscowości była w rękach marszałka polnego Hansa Adama von Schöninga z Dąbroszyna, a po jego śmierci stanowiła uposażenie wdowy Johanne Margarethe von Pölnitz. Następnym właścicielem był syn marszałka Johann Ludwig von Schöning, który zmarł w 1713 roku. Po tej dacie Kamień Wielki stał się uposażeniem wdowim Julianne Charlotte von Dönhoff. W połowie XVIII i na początku XIX wieku tutejszymi dobrami ziemskimi władali Wreechowie i Dönhoffowie z Dąbroszyna. W 1822 roku właścicielką Kamienia Wielkiego została Amelie hrabina von Dönhoff, a następnie dobra stały się własnością jej męża Antona barona von Stolberg-Wernigerode. Z jego to najprawdopodobniej inicjatywy wybudowano w latach 20. XIX wieku klasycystyczny pałac, a następnie w 1834 roku założono zespół parkowy według projektu znanego berlińskiego architekta krajobrazu Josepha Lenne. W 1924 roku majątek ziemski został zakupiony i rozparcelowany przez Towarzystwo Ziemskie „Eigene Scholle” (własna ziemia) z Frankfurtu nad Odrą.
Po 1945 roku dobra ziemskie zostały znacjonalizowane. Początkowo zespół pałacowo-parkowy należał do Państwowych Nieruchomości Ziemskich. W 1962 roku zespół wydzielono i przeznaczono na cele domu pomocy społecznej. Obecnie znajduje się tutaj Dom Pomocy Społecznej dla Dorosłych.
Pałac wzniesiony został w latach 20. XIX wieku w stylu klasycystycznym. Budowla powstała z inicjatywy właściciela tutejszych dóbr ziemskich. Obiekt zlokalizowany jest na osi wschód-zachód i założony został na planie prostokątnym. Jest to budowla murowana z kamienia i cegły, o tynkowanych elewacjach. Budowla jest podpiwniczona, prostopadłościenna, dwukondygnacyjna, nakryta dachem mansardowym z facjatą. W miejscu dzisiejszej rezydencji znajdował się wcześniej dwór szlachecki, z którego zachowały się sklepione kolebkowo piwnice z lunetami, datowane na XVII i XVIII wiek. Obecnie do wschodniej elewacji przylega parterowe, powojenne skrzydło, natomiast do elewacji zachodniej dodany został budynek zawierający windę z przeszklonym szybem. Elewacja frontowa – północna została ukształtowana jako siedmioosiowa z wejściem pośrodku, poprzedzonym aktualnie dodaną dobudówką. Elewacja tylna jest dziewięcioosiowa, z ozdobnym wejściem w polu ryzalitu. Na detal architektoniczny elewacji składa się boniowanie, fryz złożony z kolistych plakietek i płycin oraz gzyms koronujący. Elewacje boczne są aktualnie – w wyniku powojennej przebudowy i rozbudowy – nieczytelne. Pierwotny układ wnętrza uległ niemal całkowitemu zatarciu w związku z powojennymi remontami i adaptacjami. Do dnia dzisiejszego wewnątrz budowli nie zachowały się jakiekolwiek elementy historycznego wystroju i wyposażenia wnętrz. Nie zachowała się również stolarka okienna i drzwiowa.
W okresie powojennym pierwsze roboty budowlane przy pałacu przeprowadzono w latach 1965-1971. Wewnątrz wykonano nowy układ pomieszczeń, dostosowując je do nowych funkcji. W dwóch pomieszczeniach piwnicznych wykonano kaplicę. Kolejnym etapem prac (lata 1987-1992) była rozbudowa pałacu o parterowe skrzydło po stronie wschodniej. W latach 1993-1994 przeprowadzono kompleksowy remont wnętrza oraz rekonstrukcję elewacji w oparciu o przekazy ikonograficzne, zarazem przełożono połacie dachowe dachówką karpiówką, a po stronie zachodniej dodano budynek mieszczący windę.
W latach 90. XX wieku w obrębie parku prowadzono prace porządkowe oraz uczytelniono układ przestrzenny. W 1995 roku Ośrodek Ochrony Zabytkowego Krajobrazu w Warszawie opracował projekt rewaloryzacji parku, jednak zaplanowanych wówczas prac nie podjęto do dnia dzisiejszego ze względu na brak środków finansowych.
Źródło: "Zamki, dwory i pałace województwa lubuskiego"
Wieś posiada średniowieczną genezę i została po raz pierwszy wymieniona w dokumencie z 1295 roku regulującym granice dóbr chwarszczańskich templariuszy. W 1337 roku według księgi ziemskiej margrabiego Ludwika wieś liczyła 64 łany ziemi i znajdowały się tutaj trzy działy rycerskie oraz kościół parafialny. W 1486 roku Kamień Wielki należał do rodziny von Schönebeck, dzierżącej również pobliski Dąbroszyn. Rodzina ta pozostawała w posiadaniu tutejszych dóbr ziemskich do początku XVIII wieku. Najstarsza wzmianka o siedzibie szlacheckiej w Kamieniu Wielkim pochodzi z roku 1608. Miejscowość należała wówczas do dwóch rodzin szlacheckich. W trakcie działań wojny trzydziestoletniej wieś została w znacznym stopniu zniszczona i opuszczona. W 1658 roku, zapewne z inicjatywy von Schönebecków, założono tutaj młyn papierniczy. W 1660 roku część dóbr ziemskich znalazła się w posiadaniu Hansa Heinricha von Schlabrendorfa, generała majora, komendanta twierdzy w Kołobrzegu. W tutejszym kościele, do 1945 roku, znajdowała się jego kamienna płyta nagrobna oraz poświęcone mu drewniane epitafium. Inna część miejscowości była w rękach marszałka polnego Hansa Adama von Schöninga z Dąbroszyna, a po jego śmierci stanowiła uposażenie wdowy Johanne Margarethe von Pölnitz. Następnym właścicielem był syn marszałka Johann Ludwig von Schöning, który zmarł w 1713 roku. Po tej dacie Kamień Wielki stał się uposażeniem wdowim Julianne Charlotte von Dönhoff. W połowie XVIII i na początku XIX wieku tutejszymi dobrami ziemskimi władali Wreechowie i Dönhoffowie z Dąbroszyna. W 1822 roku właścicielką Kamienia Wielkiego została Amelie hrabina von Dönhoff, a następnie dobra stały się własnością jej męża Antona barona von Stolberg-Wernigerode. Z jego to najprawdopodobniej inicjatywy wybudowano w latach 20. XIX wieku klasycystyczny pałac, a następnie w 1834 roku założono zespół parkowy według projektu znanego berlińskiego architekta krajobrazu Josepha Lenne. W 1924 roku majątek ziemski został zakupiony i rozparcelowany przez Towarzystwo Ziemskie „Eigene Scholle” (własna ziemia) z Frankfurtu nad Odrą.
Po 1945 roku dobra ziemskie zostały znacjonalizowane. Początkowo zespół pałacowo-parkowy należał do Państwowych Nieruchomości Ziemskich. W 1962 roku zespół wydzielono i przeznaczono na cele domu pomocy społecznej. Obecnie znajduje się tutaj Dom Pomocy Społecznej dla Dorosłych.
Pałac wzniesiony został w latach 20. XIX wieku w stylu klasycystycznym. Budowla powstała z inicjatywy właściciela tutejszych dóbr ziemskich. Obiekt zlokalizowany jest na osi wschód-zachód i założony został na planie prostokątnym. Jest to budowla murowana z kamienia i cegły, o tynkowanych elewacjach. Budowla jest podpiwniczona, prostopadłościenna, dwukondygnacyjna, nakryta dachem mansardowym z facjatą. W miejscu dzisiejszej rezydencji znajdował się wcześniej dwór szlachecki, z którego zachowały się sklepione kolebkowo piwnice z lunetami, datowane na XVII i XVIII wiek. Obecnie do wschodniej elewacji przylega parterowe, powojenne skrzydło, natomiast do elewacji zachodniej dodany został budynek zawierający windę z przeszklonym szybem. Elewacja frontowa – północna została ukształtowana jako siedmioosiowa z wejściem pośrodku, poprzedzonym aktualnie dodaną dobudówką. Elewacja tylna jest dziewięcioosiowa, z ozdobnym wejściem w polu ryzalitu. Na detal architektoniczny elewacji składa się boniowanie, fryz złożony z kolistych plakietek i płycin oraz gzyms koronujący. Elewacje boczne są aktualnie – w wyniku powojennej przebudowy i rozbudowy – nieczytelne. Pierwotny układ wnętrza uległ niemal całkowitemu zatarciu w związku z powojennymi remontami i adaptacjami. Do dnia dzisiejszego wewnątrz budowli nie zachowały się jakiekolwiek elementy historycznego wystroju i wyposażenia wnętrz. Nie zachowała się również stolarka okienna i drzwiowa.
W okresie powojennym pierwsze roboty budowlane przy pałacu przeprowadzono w latach 1965-1971. Wewnątrz wykonano nowy układ pomieszczeń, dostosowując je do nowych funkcji. W dwóch pomieszczeniach piwnicznych wykonano kaplicę. Kolejnym etapem prac (lata 1987-1992) była rozbudowa pałacu o parterowe skrzydło po stronie wschodniej. W latach 1993-1994 przeprowadzono kompleksowy remont wnętrza oraz rekonstrukcję elewacji w oparciu o przekazy ikonograficzne, zarazem przełożono połacie dachowe dachówką karpiówką, a po stronie zachodniej dodano budynek mieszczący windę.
W latach 90. XX wieku w obrębie parku prowadzono prace porządkowe oraz uczytelniono układ przestrzenny. W 1995 roku Ośrodek Ochrony Zabytkowego Krajobrazu w Warszawie opracował projekt rewaloryzacji parku, jednak zaplanowanych wówczas prac nie podjęto do dnia dzisiejszego ze względu na brak środków finansowych.
Galeria
Zobacz również
Typu Immaculata, ustawiona przed fasadą kościoła, pochodzi...

Rewaloryzacja pocysterskiego zespołu klasztornego w Gościkowie...

Klasztor powstał z fundacji komesa Bronisza, który w...

Zgrupowane są przy dwóch wirydarzach – gotyckim,...