Świebodzin należy do najlepiej zachowanych miast w regionie. Rozplanowanie śródmieścia oddaje stan z okresu średniowiecza. Całą przedwojenną przestrzeń miejską wypełniają budynki o stylowej, bogatej w kształty i detal architekturze. Przetrwały także ważne w przeszłości i dziś obiekty użyteczności publicznej, przy których prze stulecia koncentrowało się życie duchowe i administracyjno - gospodarcze. Fara, Zamek, fragmenty murów z basztami i głęboka fosa dają świadectwo odległym czasom, kiedy bezpieczeństwo ludzi zależało od skuteczności miejskich obwarowań.

Najstarsze dzieje Świebodzina nie zostały dotąd wyjaśnione. Hipotetycznie zakłada się, ze początek osadnictwa, z którego wykreowało się miasto, dał gród strzegący krzyżujących się tutaj szlaków handlowych. Taka warownia, czynna do IX do XII wieku, istniała obok położonej 3 km od śródmieścia wsi Grodziszcze. W ostatnich latach odkryto na terenie obecnego miasta gródek rycerski, zbudowany około polowy XIII wieku. Nie można wykluczyć, że był on siedzibą Gniewomira, wymienionego w 1302 roku, jako właściciela Świebodzina. Przypuszczalnie Świebodzin był już wówczas zreorganizowanym przestrzennie miastem, powstałym z przekształcenia XII - wiecznej osady targowej. Lokowany został na prawie polskim zaś korzystniejszą gospodarczo jurysdykcję magdeburską uzyskał stopniowo w ciągu XIV i XV wieku.

Do końca XIII wieku Świebodzin związany był z Wielkopolską, a w początkach następnego stulecia włączony został do księstwa głogowskiego, dzieląc od tego czasu jego polityczne dzieje. Od 1482 roku okręg świebodziński stanowił śląską enklawę, graniczącą z terytorium Polski i Brandenburgii.